Fingolimod tedavisi alan multipl skleroz hastalarında B lenfosit alt gruplarının izlemi ve klinik korelasyonu

Abstract

Giriş ve Amaç: Multipl Skleroz (MS), santral sinir sisteminin (SSS) en yaygın izlenen kronik inflamatuar, demyelinizan hastalığıdır. MS etiyolojisi net olarak bilinmemekle birlikte genetik ve çevresel faktörlerin tetiklediği otoimmün bir hastalık olduğu düşünülmektedir. Tarihsel olarak Multipl skleroz T hücre aracılı otoimmün hastalık olarak sınıflandırılmıştır. Ancak yapılan çalışmalar B hücrelerinin önemli bir katkısı olduğuna dair kanıtlar ortaya çıkarmaktadır. Relaps ve remisyonlarla seyirli MS hastalarında atak sıklığını azaltmak ve hastalığın ilerleme hızını yavaşlatmaya yönelik kullanılan Fingolimod lenfositler üzerinde eksprese edilen sfingozin-1-fosfat (S1P) reseptörleri üzerinden etki göstermektedir. Aktif şekli olan fingolimod-fosfat, antagonist rol oynayarak T hücre yüzeyinde S1P1’e bağlanır ve hücrenin lenf nodlarından dolaşıma çıkmasına engel olur. Fingolimod ile ilgili şimdiye kadar ki yapılan çalışmalarda, Fingolimod etki mekanizması ağırlıklı olarak T lenfositler üzerinden açıklanmaya çalışılmıştır. Bu çalışma ile Fingolimod tedavisi alan hastalarda B lenfosit alt gruplarının, diğer tedavi modalitelerini alan hastalar ile karşılaştırılması ve bu kapsamda Fingolimod’un B lenfositler üzerindeki etkilerinin gözlemlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Hastalar, Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi MS polikliniğinde yeni koruyucu tedavi başlanması planlanan hastalar arasından seçilmiştir. Fingolimod ve kontrol grubu olarak birinci basamak tedavilerin başlanmasının planlandığı hastalardan tedavi öncesi ve tedavinin altıncı ayında kan örnekleri alınarak Flow Sitometri Labaratuvarı’nda lenfosit alt grup analizleri yapılmıştır. Bulgular: Çalışmamıza Fingolimod başlanılması planlanan 48 hasta ile birinci basamak tedavilerin başlanmasının planlandığı 33 hasta dahil edildi. İki grup arasında yaş ve cinsiyet bakımından anlamlı bir fark saptanmadı. Akım sitometri analizlerinde B hücre alt tipleri açısından incelendiğinde CD19+ , CD20+ ve CD22+ hücre sayısı ve yüzdelerinde her iki grup arasında başlangıçta anlamlı fark yok iken tedavi sonrası Fingolimod grubunda bu parametrelerin tümünde belirgin düşüş izlendi. T hücre alt tipleri açısından incelendiğinde CD3+ CD4+ yardımcı T hücre ve CD3+ CD8+ sitotoksik T hücre sayılarında tedavi sonrası Fingolimod grubunda anlamlı düşüş izlendi. CD3+ CD4+ hücre yüzdesinde azalma izlenirken CD3+ CD8+ hücre yüzdesindeki artış dikkat çekmiştir. Fingolimod tedavisi XI sonrası CD4/CD8 oranının CD8 lehine değiştiği gözlendi. CD3- CD16/56+ NK hücrelerinde ise Fingolimod grubunda tedaviden sonraki analizlerde hücre yüzdesinde istatistiksel olarak anlamlı artış saptandı. Ancak hücre sayısında anlamlı farklılık izlenmedi. Tartışma: Çalışmamızdaki bulgular neticesinde Fingolimod’un total lenfosit sayısı beraberinde lenfosit alt gruplarını da belirgin etkilediği; sadece periferdeki otoreaktif lenfositlerin sayısını azaltmakla kalmadığı, aynı zamanda B hücre alt kümelerinin bileşimini de değiştirdiği izlenmiştir. B lenfositlerin MS’de artan önemi göz önünde bulundurulduğunda Fingolimod’un B lenfositler üzerindeki bu etkisinin etkinliğine katkı sağladığı düşünülmüştür.