Kırsal mirasın korunması ve sürekliliği üzerine bir inceleme: göynük hisarözü köyü örneği

Abstract

Bu tez çalışması, kırsal miras niteliği taşıyan Bolu İli, Göynük İlçesi Hisarözü Köyü'nün oluşumuna etki eden fiziksel ve sosyal yapıyı analiz etmek, yerleşimde görülen güncel koruma sorunsallarını tespit etmek ve yerleşimin sürekliliğini sağlamaya yönelik önerileri ortaya koymak amacıyla geçekleştirilmiştir ve yedi bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; çalışmanın amacı, kapsamı ve çalışmada nasıl bir yöntem izlendiği anlatılmıştır. İkinci bölümde; 'kırsal mimari miras ve süreklilik' kavramlarına, dünya ölçeğinde kırsal mirasın genel durumuna, kırsal mirasın uluslararası ve ulusal düzeyde koruma ve süreklilik çalışmalarında tarihsel gelişimine, Türkiye'de kırsal mirasın değişimine ve Türkiye genelinde kırsal mirasın güncel koruma sorunsallarına değinilmiştir. Üçüncü bölümde; Hisarözü Köyü bağlı olduğu ve kentsel sit olan Göynük ilçesi ile birlikte ele alınarak coğrafi konum, tarihsel süreç, fiziki yapı, sosyo-kültürel ve ekonomik durum ve mimari karakter özellikleri açısından değerlendirilmiştir. Dördüncü bölümde; Hisarözü Köyü kırsal yerleşiminin fiziksel yapısı ortaya konmuştur. İlk olarak kırsal peyzaj ve yerleşim biçimine kırsal peyzajın etkisi irdelenmiş ve yerleşim ölçeğinde analizler yapılmıştır. Daha sonra yerleşimin kırsal mimari karakterini oluşturan yere özgü yapı türleri, yapı sistemleri ve yapı malzemeleri incelenmiştir. Beşinci bölümde; yerleşime düzenlenen anket verilerine dayanarak sosyal yapısı analiz edilmiş ve yerleşimin demografik yapısı, eğitim durumu, ekonomik yapısı, sosyal durumu ve yerleşimde koruma bilincinin ne durumda olduğu ortaya konmuştur. Altıncı bölümde; Hisarözü Köyü kırsal yerleşiminin güncel koruma ve süreklilik sorunları tespit edilmiştir. Fiziksel yapısı kırsal peyzaj, yerleşim ve yapı ölçeğinde ele alınmış ve bozulmalar ve bozulmalara neden olan etkenler irdelenmiştir. Sosyal yapıya yönelik ise değişen sosyo-kültürel ve ekonomik durum üzerinde durulmuş ve değişimler sonucunda ortaya çıkan koruma bilincine değinilmiştir. Yedinci bölümde; tez çalışmasının bütününe yönelik sonuç-değerlendirme yapılmış ve Hisarözü Köyü kırsal yerleşiminin katılımcı disiplinler arası bir bakışla korunarak günümüze ve geleceğe aktarılması için tespit edilen güncel koruma ve süreklilik sorunları üzerinden öneriler ortaya konmuştur.

This research was pursued to analyze the physical and social structure affecting the formation of the Hisarözü Village, Göynük, Bolu. The village having the characteristics of rural heritage were analyzed to determine the current conservation problems and to generate recommendations to ensure the continuity of the settlement. The thesis consists of seven chapters. In the first part; the aim, the scope and the method of the study were explained. In the second part; the concepts of 'rural architectural heritage and continuity', the general overview to the rural heritage on a global scale, the historical development of the conservation and the continuity in the international and national level, the change of rural heritage in Turkey and their conservation problematics were elucidated. In the third part; the geographical location, historical development, physical structure, socio-cultural and economic situation and architectural features of Hisarözü Village and urban site area of Göynük were evaluated. In the fourth part; The physical structure of the rural settlement of Hisarözü Village was revealed. First of all, the rural landscape and its effects on settlement morphology were examined and analyzed at a site scale. Then, the peculiar architecture, construction systems and building materials that form the rural architectural character of the settlement were examined. In the fifth part; Based on the questionnaire, the social structure, the demographic structure of the settlement, education levels of inhabitants, economic structure, social features and the state of awareness on conservation of the architectural heritage in Hisarözü were surveyed. In the sixth part; The current preservation and continuity of architectural heritage problems of Hisarözü Village have been identified. Its physical structure at the scale of the rural landscape, settlement and civil architecture, and the factors causing decay were examined. Concerning the social structure, the changing socio-cultural and economic situation was emphasized and the awareness towards architectural heritage due to the changes was mentioned. In the seventh chapter; The conclusion was made. The recommendations based on the current conservation and continuity problems were identified to preserve the rural settlement of Hisarözü Village and to transfer it to next generations via participatory and interdisciplinary perspective.