İçme sularının, bulundukları kaynaklarda temiz olduğu düşünülse bile, temas halinde olduğu her yüzeyde kirlenme tehlikesi ile karşı karşıyadır. Suyun içerisinde bulunan ve sonradan suya karışan bazı kimyasal maddeler organizmalar üzerinde zehirli etki yapabilirler. Bu yüzden içme sularının dezenfeksiyonu insan sağlığı için çok önemlidir. Bu amaçla kullanılan dezenfektanlar, zehirli maddeleri tahrip etmeli ve su kullanıcılarına zarar vermemelidir. Bu araştırmada; içme suyunda dezenfektan olarak kullanılan sodyum hipoklorit, kalsiyum hipoklorit ve perasetik asit'in Hordeum vulgare ve Eisenia fetida üzerindeki etkileri incelendi. İlk olarak, bu üç dezenfektanın arpa (Hordeum vulgare) için EC50 değeri ve kırmızı kaliforniya solucanı (Eisenia fetida) için LC50 değerleri belirlendi. Üç günlük uygulama sonucunda H. vulgare için EC50 değerleri NaOCl için 20 µl/ml, Ca(ClO)2 için 240 mg/ml ve PAA için 80 µl/ml olarak bulundu. İkinci aşamada H. vulgare mitoz bölünme testi, mitotik indeks ve kromozom anomalileri tespiti ile sitotoksik etkiler incelendi. Kontrol ile karşılaştırıldığında artan konsantrasyonların mitotik indeksi azalttığı, kromozom anormalliklerine sebep olduğu belirlendi. 24 saatlik uygulama sonucunda E. fetida için LC50 değerleri NaOCl için 30µl/ml, Ca(ClO)2 için 8mg/ml ve PAA için 25µl/ml olarak bulundu. Sonuç olarak, uygulanan dezenfektanların H. vulgare ve E. fetida üzerindeki toksik etkilerinin belirlenmesi ile model organizmalar üzerindeki etki mekanizmalarının açıklanabilmesini sağlayacak veriler elde edildi. İçme ve kullanma sularında dezenfeksiyon amacıyla hangi dozların daha güvenli olabileceği ortaya çıkarıldı.
No matter how clean it is in the source, there is a risk of contamination at every point where water is in contact. Some chemical substances present in the water and subsequently mix into the water may cause toxic effects on the organisms. Therefore, the disinfection of drinking water is very important for human health. Disinfectants used for this purpose should destroy toxic substances and should not cause any damage to water users. In this study; the effects of sodium hypochlorite, calcium hypochlorite and peracetic acid which are used in drinking water as disinfectants, on Hordeum vulgare and Eisenia fetida will be examined. Firstly, the EC50 value for barley (Hordeum vulgare) and LD50 for Red wiggler worm (Eisenia fetida) will be determined for these three disinfectants. Within three days of application, it was found that EC50 was 20 µl/ml for NaOCl, 240 mg/ml for Ca(ClO)2 and 80 µl/ml for PAA for H. vulgare. In the second step, cytotoxic effects will be examined by the mitotic index and chromosomal abnormalities test in H. vulgare. When compared with the control, it was determined that increasing concentrations decreased the mitotic index and caused chromosomal abnormalities. At the end of 24 hours of application, LD50 values for E. fetida were 30µl/ml for NaOCl, 8mg/ml for Ca(ClO)2 and 25µl/ml for PAA. As a result, it was obtained that it was possible to explain the effect on organisms with the model, with the duration of the controls on the defectant to be applicable. It was revealed which doses could be safer for disinfection in drinking and utility water.
