Macbeth çok kriterli karar verme yöntemiyle çevik tedarik zincirlerinin performans değerlendirmesi

Abstract

İşletmelerin müşteri ihtiyaçlarına hızla cevap verebilmesi hem üretimde hem de tedarik zincirinde çevik olmasına bağlıdır. Günümüz şirketleri organizasyonel çeviklik konusunda yoğun çaba göstermekte, üretim ve tedarik zinciri süreçlerinde çevik stratejileri benimsemektedirler. Çeviklik kavramını organizasyonlarında uygulayarak dinamik iş ortamına ayak uydurmaya çalışan şirketler değer kazanmaktadır. Yalın kavramının devamı niteliğinde olan çeviklik anlayışı, bulanık mantık içeren günümüz iş dünyasında performans değerlendirmeyi gerekli kılmıştır. Tedarik zinciri performans ölçümü ile ilgili kantitatif çok kriterli karar verme (ÇKKV) tekniği ile çözülmüş çok sayıda uygulama mevcuttur. Bulanık anahtar performans göstergeleri ile çevik tedarik zinciri etmenlerinin birlikte değerlendirilmesi gerekliliği bu çalışmanın amacını teşkil etmektedir. Kalitatif yargılara dayalı kantitatif çok kriterli karar verme yöntemlerinden MACBETH yöntemi çalışma kapsamında kullanılmıştır. Bu yöntemi diğer ÇKKV yöntemlerinden ayıran yönü, ölçüt göreceli ağırlıklarının net bir şekilde belirlenmesi ve birleştirilmiş fonksiyon kullanımı yöntem adımlarına sahip olmasıdır. Bu çalışmada, bir işletmenin tedarik zincirinin çevik olabilmesi için gerekli yetenekleri belirleyerek, anahtar performans göstergeleri ile çeviklik ölçümünü bulanık mantık yöntemiyle gerçekleştirmek hedeflenmektedir. Tedarik zinciri performans ölçümünde kullanılan literatürdeki tüm ölçütler üzerinden KPI havuzu oluşturulmuş ve uygulama çalışmasında uzman karar vericiler tarafından ölçümde belirleyici olacak en önemli 7 kriter belirlenmiştir. MACBETH yönteminin mevcut 8 alternatif sektör şirketine uygulaması ile sayısal sonuçlar sıralanmış ve bulanık mantığın ön planda olduğu çevik performansın tedarik zincirlerine uygulaması yapılmıştır.

The ability of businesses to respond quickly to customer needs depends on being agile in both production and supply chain. Today's companies strive for organizational agility and adopt agile strategies in production and supply chain processes. By applying the concept of agility in their organizations, companies that try to keep up with the dynamic business environment gain value. Agility understanding, which is the continuation of the concept of lean, has made it necessary to evaluate performance in today's business world with fuzzy logic. There are many applications solved by quantitative multi-criteria decision making (MCDM) technique related to supply chain performance measurement. The necessity of evaluating fuzzy key performance indicators and agile supply chain factors together constitutes the purpose of this study. The MACBETH method, one of the quantitative multi-criteria decision making methods based on qualitative judgments, was used in the study. The feature that distinguishes this method from other MCDM methods is that it has a clear determination of the relative weights of the criteria and the method steps of using a combined function. In this paper, it is aimed to determine the capabilities required for an enterprise's supply chain to be agile, and to perform agility measurement with key performance indicators using fuzzy logic method. A KPI pool was created over all the criteria in the literature used in supply chain performance measurement, and the 7 most important criteria that will be decisive in the measurement were determined by expert decision makers in the implementation study. With the application of the MACBETH method to 8 existing alternative companies, the numerical results were sorted and the agile performance with fuzzy logic at the forefront was applied to the supply chains.