Türkiye’de sektörel enerji şoklarının gayri safi yurtiçi hasıla üzerine etkisi

Abstract

Geçmişten günümüze kadar geçen zaman zarfı içerisinde dünya nüfusu gerek sosyal gerekse ekonomik açıdan çeşitli problemlerle karşı karşıya kalmıştır. Bu açıdan küresel anlamda yaşanan yapısal dönüşümler ile birlikte enerji, geçmişte olduğu gibi bugünde insanoğlunun yaşamını devam ettirebilmesi için kilit faktörlerden biri konumunda yer almaktadır. Nitekim sanayi devrimi sonrasında üretim faaliyetlerinde emekten ziyade ağırlıklı olarak makine gücünden faydalanılması enerjiye ilişkin talep miktarının da gün geçtikçe artmasına neden olmuştur. Dolayısıyla enerji ve enerji sektörü ülkelerin arzuladıkları istikrara ve sürdürülebilir bir büyümeye ulaşabilmeleri ve bilhassa kalkınmayı sağlayabilmeleri açısından stratejik olarak önem arz etmektedir. Enerjinin üretim aktivitelerinde bu denli yoğun bir şekilde kullanılması gelecekte karşı karşıya kalınabilecek birtakım problemlerin oluşmasına da zemin hazırlamıştır. Zira dünyada var olan enerji kaynaklarının sürdürülebilirliğinin sağlanamaması ve bu kaynakların çoğunun tükenmeye mahkum olması mevcutta bulunan enerji kaynaklarının insanoğlu için değerini daha da arttırmıştır. Bu sebeple yenilenemeyen enerji kaynaklarına görece yenilenebilir enerji kaynaklarının varlığı bu kaynakları mülkiyetinde bulunduran ülkeler için başta tüketim ve üretim olmak üzere pek çok yaşamsal aktivitenin gerçekleştirilmesinde oldukça önemli bir rol oynamaktadırlar. Buna bağlı olarak gerek küresel düzeyde gerekse ülke genelinde çeşitli nedenler vasıtasıyla ortaya çıkan şoklar enerji sektörü üzerinde birtakım değişikliklere yola açabilmektedir. Ele alınan çalışmanın amacı, Türkiye'de sektörel bazda gerçekleşen enerji tüketiminin seçilmiş içsel ve dışsal faktörlerde meydana gelen değişimlerin, gayri safi yurtiçi hasılayı nasıl etkilediğini incelemektir. Bu amaç doğrultusunda öncelikle literatür taraması yapılmış, daha sonra dünyada ve Türkiye'de enerji sorunu ele alınmış, ardından da Türkiye'de sektörel enerji tüketiminin gayri safi yurtiçi hasıla üzerindeki yansımaları çeşitli testlerle analize tabi tutulmuştur. Analiz sonucunda elde edilen bulgular değerlendirilerek çalışma sonlandırılmıştır.

In the period from the past to the present, the world population has faced various problems both socially and economically. In this respect, energy, together with the structural transformations experienced globally, is one of the key factors for the sustaining of human life today as it has been in the past. As a matter of fact, the use of machinery power rather than labor in production activities after the industrial revolution has led to an increasing amount of energy demand. Therefore, the energy and energy sector is strategically important for countries to achieve the stability and sustainable growth they desire, and especially to ensure development. The intensive use of energy in production activities has also paved the way for some problems that may be faced in the future. Because the inability to ensure the sustainability of the energy resources that exist in the world and the fact that many of these resources are doomed to exhaustion have further increased the value of existing energy resources for mankind. For this reason, the presence of relative renewable energy sources to non-renewable energy sources plays a very important role in the realization of many vital activities, especially consumption and production, for the countries that own these resources. Accordingly, shocks that occur both globally and throughout the country for various reasons can lead to some changes in the energy sector. The aim of the study is to examine how the changes in selected internal and external factors affect gross domestic product of energy consumption on a sectoral basis in Turkey. For this purpose, first of all, literature was reviewed, then the energy problem was addressed in the world and Turkey, and then the reflections of sectoral energy consumption on gross domestic product in Turkey were analyzed with various tests. The results obtained as a result of the analysis were evaluated and the study was terminated.