İş stresi ile tükenmişlik ilişkisi: gümrük çalışanları üzerine bir çalışma

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Doğu Marmara Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğünde çalışan personelin iş stresi, tükenmişlik düzeyleri ve demografik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi olarak belirlenmiştir. Bu çalışmada tükenmişlik, duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve düşük kişisel başarı, iş stresi ise iş yükü, kontrol ve beceri kullanımı ile sosyal destek alt boyutlarıyla ele alınmıştır. Çalışmada gümrük çalışanlarının demografik özelliklerine ve çalışma koşullarına göre iş stresi ve tükenmişlik düzeylerinin farklılaşıp farklılaşmadığı analiz edilmiştir. Araştırmada Doğu Marmara Bölgesi (Kocaeli, Bolu, Sakarya, Zonguldak) illerinde çalışan personelin tamamına elektronik belge sistemi üzerinden anket formları gönderilerek toplam 312 adet gümrük çalışanı üzerinde anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Anket çalışması için Maslach Tükenmişlik Ölçeği ve İş Stresi Ölçeği kullanılmış olup ayrıca çalışanların demografik özelliklerini tespit edebilmek amacıyla bir takım sorular yöneltilmiştir. Verilerin analizinde, korelasyon, Anova ve T-Testi kullanılmıştır. Anket bulgularında, iş yükü alt boyutu değerinin ortalamanın üzerinde olduğu ve en önemli stres kaynağı olarak görüldüğü sonucuna ulaşılmıştır. Tükenmişlik ölçeği ile bunun alt boyutlarına ilişkin değerler ise gümrük çalışanlarının düşük- orta seviyelerde tükenmişlik yaşadıklarını göstermiştir. İş stresi ölçeği ile tükenmişlik ölçeğinin özellikle duygusal tükenme ve duyarsızlaşma alt boyutları arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişkinin olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca yapılan analizler sonucunda, gümrük çalışanlarının iş stresi ve tükenmişlik düzeylerinin cinsiyet, yaş, görev(unvan), nöbet ve memnuniyet düzeyleri değişkenine göre farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır.

The purpose of this study to determine research of the job stres, burnout scale, demogrsphical specificstions of East Marmara Regional Directorates of Customs and Trade employees.This study aims to approach to two main titles. One of them is burnout -as 3 seperate subtitle; emotional exhaustion, personal underachivement and depersonalization- and other one is job stress –as 3 seperate subtitle; workload, control & performing, social support- Analising process in this study leads to find out if worker's burnout levels are diffirent according to demographic specifications of customs employees or job conditions. Electronic surveys has sent to workers who are working in Kocaeli, Bolu, Sakarya, Zonguldak provinces(East Marmara Region) and total 312 surveys has fullfiiled by customs employees from East Marmara Region. Maslach burnout inventory and job stress inventory has used for surveys also there were questions to determine worker's demographic specification. In the analysis of the data, Correlation, Anova and T-Test were used. In the survey findings, it was concluded that the value of the workload sub-dimension is above average and it is seen as the most important source of stress. The burnout scale and the values related to it's sub-dimensions showed that customs employees experienced low-medium levels of burnout. It was revealed that there is a positive and significant relationship between the job stress scale and the burnout scale, especially the emotional exhaustion and depersonalization sub-dimensions. In addition, as a result of the analysis, it was concluded that the job stress and burnout levels of customs employees are different according to the variables of gender, age, duty (title), shift and satisfaction levels.