Vesayet davası nedeniyle kocaeli üniversitesi tıp fakültesi adli tıp anabilim dalı’na başvuran olguların değerlendirilmesi

Abstract

Giriş ve Amaç: Zihinsel ve/veya fiziksel hastalıklar, zeka geriliği, yaşlılık ve deneyimsizlik gibi bir çok nedenle kendi menfaatleri lehine karar vermede, kendilerini korumada yetersiz olan kişilerin ve velayet altında olmayan küçüklerin, maddi ve kişisel konularda korunma, bakım ve gözetim gibi ihtiyaçlarını karşılayan ve hukuken temsil edilmesini sağlayan vesayet kurumu Türk Medeni Hukuku’nda geniş bir yere sahiptir. Vesayet davalarında kısıtlı adayları resmi sağlık kurulu raporu almak üzere uzman hekimlerce değerlendirilmektedir. Çalışmamızda vesayet altına alınması için gönderilen olguların sosyodemografik ve klinik özellikleri araştırılmış, hem kısıtlı adaylarının değerlendirilme süreci ve rapor sonuçları, hem de vasi adaylarının uygunluğu konusunda dikkat edilmesi gereken konuların tartışılması amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Çalışmamızda 01.01.2011-31.12.2018 tarihleri arasında vesayet nedeniyle hakkında rapor düzenlenmiş 149 olguya ait muayene ve değerlendirmeler, yapılan tetkikler, vesayet davasına ilişkin adli tahkikat belgeleri ve tüm tıbbi belgeler retrospektif olarak incelenmiştir. Bulgular: Olguların yaş ortalaması 48,19 olup cinsiyet dağılımında erkeklerin sayıca fazla olduğu tespit edilmiştir. Olguların eğitim düzeyi daha çok Düşük Eğitim Düzeyi (ilkokul veya ortaokul mezunu) seviyesinde bulunmuştur. Olgular içerisinde başvuru tarihinde aktif olarak iş hayatında çalışma oranı düşük saptanmış, meslek grupları içerisinde işçi sınıfının ağırlıklı olduğu, her hangi bir mesleğe sahip olmayan grubun oranının da %41,6 olduğu görülmüştür. Olguların büyük bir kısmının ailesiyle yaşadığı ve aile yapılarının çoğunlukla anne baba ve kardeşlerden oluşan çekirdek aile modelinde olduğu saptanmıştır. Vesayet davalarının daha çok kısıtlı adaylarının ailelerinin talebi doğrultusunda açıldığı tespit edilmiştir. Çalışmamızda raporların %58,4’ünün 1 aydan daha uzun sürede düzenlendiği anlaşılmış, bu süre uzun bulunmuştur. Rapor sonuçlarında olguların %51,7’sine vasi, 12,8’ine yasal danışman atanması uygun görülmüştür. Olgular tarafımıza büyük çoğunlukla Sulh Hukuk Mahkemeleri tarafından gönderilmiş olup, olgularla birlikte davaya özgü adli tahkikat dosyasının gönderilme oranı oldukça düşük (%13,8) bulunmuştur. Ayrıca olgu sayısının son yıllarda artma eğiliminde olduğu gözlenmiştir. Çalışmamızda vasi 125 atanması uygun görülen olguların çalışma hayatında aktif olmamaları, ailelerinin isteği ile muayeneye gönderilmeleri, zeka düzeylerinin düşük olması, psikiyatrik ve nörolojik hastalık tanıları almaları ve halen tedavi ihtiyaçlarının olması dikkat çekici bulunmuştur. Sonuç: Vesayet davası nedeniyle resmi sağlık kurulu raporu düzenlenmesi için gönderilen olgular hakkında ayrıntılı adli psikiyatrik muayene yapılması gerekmektedir. En uygun kararın verilebilmesi için kişiler ile birlikte vesayet davasına özgü adli tahkikat dosyası ve daha önce düzenlenmiş tüm tıbbi belgelerin birlikte gönderilmesi önem arz etmektedir. Verilecek kısıtlılık kararının kişilerin ihtiyaçları doğrultusunda olması ve gereksiz kısıtlamadan kaçınılmasına dikkat edilmesi önerilmektedir. Kısıtlanma ihtiyacı bulunan olgular istismara açık olabilmektedirler. Ayrıca bazı hastaların akıl hastalığı, akıl zayıflığı, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, ağır tehlike arz eden bulaşıcı hastalık gibi nedenlerle kendisi ve toplumun için tehlikelilik oluşturabileceği göz önünde tutularak raporlanma sürecinin hızlandırılması gerekmektedir. Mahkemeler tarafından sadece kısıtlı adaylarının değil vasi adaylarının da muayeneye gönderilmesi, akıl sağlığının vasilik görevine uygun olup olmadığının değerlendirilmesi ve bu yönde resmi sağlık kurulu raporu düzenlenmesi gerektiği tarafımızca önerilmektedir.

Objective: Meeting the financial, personal and legal care needs of the individuals who are unable to make decisions on their own behalf or unable to protect themselves due to mental and/or physical illness, mental retardation, old age, inexperience, and of the minors who are not in the custody, guardianship occupies an important place in Turkish Civil Code. Wards to be are examined by medical doctors to have official health report in guardianship cases. In this study, socialdemographic and clinical qualifications of the cases who are requested to be in the custody, are studied and its aimed to argue about the subjects that should be paid attention both in the process of examining the wards, results of reports, and eligibility of the wards. Material and Method: In this study we analyzed retrospectively examinations, assessments, tests, judicial investigation documents of guardianship cases and all medical documents that belong to 149 cases for which was prepared reports between 01.01. 2011-31.12.2018 due to guardianship. Results: The avarege age of cases is 48,19 and sex distribution data reveal that males outnumber females. Education levels of cases are mostly low (primary schoolintermediate school) it has been found that the rate of cases who have a profession is low on the date of application. It is observed that the predominant occupational group is labouring class and the rate of unemployees is %41,6. It was determined that most of cases live with their families, and most of the families are structured in the nuclear family model consisting of parents, brothers and sisters. It was determined that guardianship cases were mostly opened at the request of the families of ward candidates. In our study, it was understood that %58,4 of the reports were prepared for more than 1 month and this period was found to be long. According to the results of the reports courts appointed guardians to %51,7, of cases and legal advisory to %12,8. The cases were sent us mostly by the Civil Courts of Peace, and delivery rate of judicial investigation files of cases was found to be very low (%13,8). In addition it has been observed that the number of cases tends to increase in recents years. In our study, it was found remarkable that; cases who were appointed guardians are unemployed, they 127 were sent to examination at the request of their families, they have low level IQ, diagnosed with psychiatric and neurological diseases and still need treatment. Conclusion: A detailed forensic psychiatric examination is required for the cases sent for the official medical board report due to guardianship case. In order to make the most appropriate decision, it is important to send the judicial investigation file of the guardianship case and all medical documents previously issued together. It is recommended to be careful that the restriction decisions should be made in line with the needs of people and attention should be paid to avoid unnecessary restriction. Cases with need for restriction may be open to abuse. In addition, reporting period should be faster because some patients may be dangerous for themselves and the society due to mental illness, mental weakness, alcohol or drug addiction and seriously dangerous infections disease. It is suggested that the courts should send not only ward candidates but also guardian candidates to examination whether their mental healths are eligible for guardianship and an official health board report should be prepared for this.