Felsefesiz bilinç kuraktır, parçalanmıştır ve daralmıştır. Felsefesiz bir çalışma kendi içine çöker, gerçekliğe yalıtık kalır. Felsefenin kendine yer edinmediği bir alanda yıllarını tüketmiş bir için, bunları söylemek acıdır. Ama umut vericidir, çünkü felsefe gereksinimini kışkırtır. Tarihçinin kendini ve etkinliğiyle ilgili düşünüp sorgulaması, pek yaygın bir alışkanlık değildir. Fakat kendini ve ne yaptığını bilmeyen tarihçi üretiminin, tarihin anlaşılması veya tarih bilincinin oluşmasına katkısı ne olabilir? Olsa olsa gerçekliğin kötü bir öyküsü ve bulanık bir bilinç ... Oysa tarih, toplumsal gerçekliğin ve insan kavrayışımızın zeminidir. Diyebilirim ki, kendini ve etkinliğini anlamaya niyetlenen bir tarihçi olarak, tarih felsefesi benim için bir çözüm aracı oldu. Tarih felsefesi sayesinde kendime ve etkinliğime yabancılığım eridi. Elinizdeki eser, bu çözüm sevincinin yaygınlaşması için ortaya kondu. Umudum, tarih felsefesinin Anadolu topraklarına yerleşmesidir. Ben bir fidan diktim ... Tarih felsefesi için aşılması gereken en önemli engel Hegel'di. Hegel'i anlamak, aynı zamanda felsefe tarihini de içselleştirmeyi gerektiriyordu. Bu nedenle Hegel merkezli bir araştırmayı yeğledim. Ancak Hegel metinleri hiç kolay değildi; insanın bilincini bulandırabilir ve kavrayışını tüketebilirdi. Bu zorluğu aşmamda, duru görüsüyle beni aydınlatan hocam ve dostum Afşar Timuçin oldu. İçten teşekkür ederim. Garip bir rastlantı Hegel'i çalıştığım üç yıl boyunca zamanım daha çok hastanelerde geçti. Babamı ve Annemi Hegel'i çalışırken kaybettim. En gereksindikleri dönemde onlara ayıracağım zamandan Hegel için çaldım. Doğrumu yaptım ha.la emin değilim! ..